Imam Neki Kaloshi
Është (Allahu) Ai që u solli analfabetëve një të dërguar nga gjiri i tyre, për tu lexuar atyre shpalljet e Tij, për ti pastruar e për tu mësuar Librin dhe Urtësinë ndonëse ata më parë ishin vërtet nëhumbje të plotë.
Ne e zbritëm këtë Kuran në gjuhën arabe, për ta kuptuar ju.
(Jusuf ajeti 2)
Ne të kemi shpallur Librin, i cili është përkujtesë për ju. Vallë, a nuk po kuptoni?
(enbija ajeti 10)
Në të vërtetë, Ne e kemi shpallur Kuranin në gjuhën arabe, për ta kuptuar ju,
(ez zuhruf ajeti 3)
Ata do të thonë: “ sikur të kishim dëgjuar ose menduar, nuk do të ishim midis banorëve të zjarrit flakërues!”
(el-mulk ajeti 10)
Vallë, a i urdhëroni njerëzit që të bëjnë të mira e veten po e harroni, ju që lexoni shkrimet! A nuk arsyetoni? (
bekare ajeti 44)
Shembulli i atyre, që iu besua Teurati, por pastaj nuk e zbatuan, i shëmbëllen gomarit, që vetëm sa i mbart librat. Sa i keq është shembulli i atyre që mohojnë shpalljet e Allahut! Allahu nuk i udhëzon (në rrugën e drejtë) keqberesit.
(xhumua ajeti 2 dhe 5)
Profeti Muhamed s.a.v.s. thote një një hadith: “Atij që Allahu i dëshiron mirësi, i bën të mudur të kuptojë fenë”.
Pra nga ky hadith nxjerrim dy gjera kryesore: E para, qe dija eshte mirësia më e madhe qe Allahu i jep besimtarit, dhe e dyta na shpjegon që dija lidhet doemos me kuptimin. Pra kjo e dyta është kushti i mirësisë së Allahut, pasi pa këtë dija nuk qëndron, ajo është e mangët dhe si e tillë nuk mund ta realizojë qëllimin e saj. Prej këtej mund të bëjmë dallimin midis dijes së vërtetë dhe asaj që mund të quhet thjesht njohuri. Për të pasur dijen e vërtetë nuk mjafton thjesht njohuria mbi gjërat, por duhet doemos edhe ti kuptosh mirë ato. Njohuria pa kuptim është e mangët dhe nuk shërben për gjë. Njeriu që vetëm memorizon, nuk mund të quhet i ditur. Ai është, ashtu sic Zoti na ka thënë në Kuran: “Si gomari që bart libra”. Përkundrazi, të kuptuarit është njohja e vërtetë, ajo që e bën njeriun të aftë të jetojë sic duhet, sic Allahu ka dashur që ai të jetojë, duke qenë i aftë ti përgjigjet nevojave të jetës.
Allahu i Lartësuar na ka pajisur me një logjikë të natyrshme dhe të shëndoshë, ashtu sic na ka sjellë edhe mesazhin e Tij hyjnor në përputhshmëri të plotë me arsyen tonë dhe është detyra jonë që të përpiqemi që nëprëmjet kësaj arsyeje ta kuptojmë mesazhin e Tij. Cdo kuptim i gabuar në këtë mes, vjen si rezultat i mungesës së përpjekjes së duhur, për ta vënë në lëvizje arsyen tonë.
“Dhe ne kemi lënë argumente të qarta për atë popull që logjikon”
Ankebutë, 35
“Krijesat më të urryera që ecin mbi tokë tek Allahu janë, shurdhët, memecët, të cilët nuk logjikojnë”
Enfalë, 22
“Kështu ne u shpjegojmë argumentet tona, popullit që kupton”
Arafë, 32
“Ne ju kemi sjellë një libër, të shtjelluar mbi një logjikë të shëndoshë, udhëzues dhe mëshirë për popullin që e beson”
Arafë 52
Mendja është një nga mirësitë më të mëdha që Allahu i ka dhënë njeriut, për të cilën edhe e ka ngritur mbi të gjitha krijesat e tjera. Për shkak të aftësisë intelektuale që ka qenia njerëzore, Allahu e ka vendosur atë mëkëmbës (Kalif) mbi tokë, duke ia nënshtruar atij gjithcka mbi të. Cdo krijesë e njeh Allahun nëpërmjet rrugëve të nënshtruara prej Tij, ndërsa njeriu është një krijesë që ka aftësinë ta njohë Atë nëpërmjet arsyes dhe fuqisë së intelektit. Mendimi është rruga nëpërmjet të cilës njeriu shkon tek Krijuesi i Tij. Nëpërmjet mendimit ne e njohim Krijuesin tonë, dhe nëpërmjet tij ne kuptojmë madhështinë e Zotit tonë dhe i nënshtrohemi Atij. Për këtë arsye, Allahu na këkon në shumë ajete që të logjikojmë, që të mendojmë për madhështinë e Tij.
"Nuk mund të gjesh në krijimin e të Gjithëmëshirshmit kurrfarë te mete. Hidhe vështrimin tënd! A sheh ndonjë plasaritje? Pastaj riktheje sërish vështrimin! Sytë e tu do të kthehen të përulur e të nënshtruar".
Mulk, 3-4
Muslimanët janë të dalluar nga ummetet e tjerë, pikërisht në lidhje me nivelin e të kuptuarit që kërkohet prej tyre. Kjo vjen pasi, duke qenë umeti i fundit, prej tij kërkohet që ta vazhdojë zbatimin e fesë edhe pas përfundimit të shpalljes, dhe vetëm nëpërmjet fuqisë së intelektit, ky umet do të mund ta mbajë gjallë këtë fe në të gjithë botën, deri në ditën e fundit, duke përfshirë këtu, popuj, raca, kultura nga më të larmishmet. Kjo e ka bërë këtë fe, të mundshme për tu zbatuar në cdo cep të globit përgjatë të gjithë historisë së saj 1400 vjecare.
Të gjithë popujt e mëparshëm, kanë besuar nëprmjet mrekullive. Allahu u ka ofruar atyre mrekulli, për ti bërë ata të binden se fjala e Tij është e vërtetë. Mrekullitë e Allahut, të realizuara nëpërmjet Profetëve të Tij, kanë qenë gjithmonë vizive. Musai kishte shkopin, largimin e sprovave që u vinin egjiptianëve, carjen e detit. Isai kishte shërimin. Ai ngjalli të vdekurin. Ibrahimi doli i gjallë prej flakëve të zjarrit, Junusi prej barkut të peshkut, Jusufi prej pusit. Ndërsa Muhamedi a.s. ka qenë i rezervuar në mrekullitë. Banorët e Mekes i kërkuan atij mrekulli, por Allahu na sqaron në Kuranë se ato vijnë Kur Ai dëshiron.
Plani i Allahut ishte më i madh. Ai e dërgoi Muhamedin a.s. mëshirë për të gjithë botën, deri në ditën e fundit, dhe Allahu ka projektuar që mrekullia kryesore e të Dërguarit të tij, të mos jetë vizive. Në këtë mënyrë, Allahu i ka dhënë Muhamedit Kuranin si mrekullinë e Tij më të madhe, një mrekulli e vlefshme për të gjitha kohët. Mrekullitë vizive janë për ata që mund të shihen në një vend dhe në një kohë të caktuar, ndërsa Kurani është një mrekullie vlefshme për cdo kohë, për aq sa Allahu do të dëshirojë që ai të jetë i ruajtur mbi sipërfaqe të tokës. Në këtë mënyrë, mrekullia e Muhamedit a.s. është mrekulli e prekshme në mënyrë intelektuale, është një libër. Kurani është mrekullia e fjalës, e cila i drejtohet mendjes. Dhe kjo mrekulli është aty, për këdo që ka zemër dhe mendje të hapur për të pranuar.
Në këtë mënyrë, muslimanët janë një umet i bazuar mbi dije dhe arsye, në zhvillimin e tyre. Kjo i bëri ata një fe në ekspansion, aq sa për një kohë mrekullisht të shkurtër, u bën zotërit e botës. Për këtë arsye, ne jemi umeti që kemi dijen më të pasur fetare dhe njëkohësisht dijen më të sigurtë. Një armatë gjigande dijetarësh, na kanë lënë në veprat e tyre një det të gjerë dieje që degëzohet në një sërë fushash shkencore, duke nisur që nga tefsiri, akidja, ahlaku, hadithi, fikhu, usuli etj. Pra dija është vepra më e mirë e vlerësuar te Allahu dhe ajo realizohet nëpërmjet të kuptuarit. Jo më kot, fjala muxhtehid, ka të njëjtën rrënjë me fjalën xhihad. Pra muxhtehidi, ai që arsyeton dhe përpiqet të kuptojë fenë, duke ofruar përgjigje për ato aspekte të jetës që nuk kanë tekst të drejtpërdrejtë, është ai që lufton për ta bërë fenë e Zotit të zbatueshme, dhe ky është xhihadi më i mirë dhe më i vlerësuar tek Allahu. Allahu i ka ngritur dijetarët në grada të larta në xhenet, më të larta se ato të shehidëve.
Një prej shkaqeve të rënies së umetit sot, sipas dijetarëve është rënia e dijes, dhe një prej shkaqeve kryesore të rënies së dijes është, mënyra e gabuar e të kuptuarit të dijes dhe fesë në tërësi. Shumë muslimanë sot e ndjejnë veten dijetarë, pasi kujtojnë se duke memorizuar një tufë ajetesh e hadithesh, bëhen të aftë të punojnë me këtë dije. Por në të vërtetë ajo nuk është dije. Pasi dija nuk është memorie. Dija është e lidhur me mendimin. Fjala fikh do të thotë mendim, dhe pa zhvilluar mendimin, nuk mund të kesh dije të thellë mbi fenë. Shumë muslimanë, duke keqkuptuar dijen, e kanë marrë kuptimin e cektësisë së njohurive të tyre, si standard, duke mohuar cdo gjykim të thelluar, e duke e kategorizuar atë si bidat. Në këtë mënyrë, dija është rrudhur sot në një grup parimesh që nuk gjejnë zbatueshmëri në jetën e përditshme.
Që të dishë të punosh me dijen, duhet doemos të kesh njohuri të mjaftueshme në fushën e usulit, gramatikës arabe, hadithit, etj. Nuk mjafton të dish ce cfare ka thënë Allahu dhe i Dërguari i Tij për një cëshjte, por duhet ditur se kur, në c’rrethana dhe për c’arsye Allahu dhe i Dërguari i kanë thënë këto. Ibn Tejmije ka thënë për këtë se nuk është i ditur ai që dallon të mirën nga e keqja, por i ditur është ai që mes dy të mirave, dallon të mirën më të madhe dhe mes dy të këqijave, dallon të keqen më të vogël. Kjo kërkon pra jo thjesht njohjen e hukmit mbi gjërat, por kërkon edhe njohjen e vlerës së tyre. Pra dijetari në këtë rast është ai që ka aftësi të bëjë krahasime, të peshojë, të vlerësojë. Pa këto ai nuk mund të jetë dijetar, pasi nuk ka c’të na thotë për jetën e përditshme. Jeta është e komplikuar dhe vlera e dijetarit është sepse, ai di të peshojë realitetin ku jeton, duke ia paraqitur atë gjykimit të Allahut, të Dërguarit a.s.
Pikërisht për këtë janë zhvilluar shkencat e dijes fetare. Për këtë dijetarët tanë kanë ngritur dijen e usulit, i cili përcakton mënyrën sesi duhet kuptuar një ajet apo hadith. Usuli, është ai që i vendos ajetet dhe hadithet në kontekstin e duhur, duke na dhënë kuptime të qarta lidhur me to, pa të cilat, nuk mund ti bëjmë të aplikueshme këto ajete dhe hadithe. Arsyeja, urtësia janë ato që i japin vlerë dijes, pasi ato e zbresin atë nga dhahiri në realitet, nga teoria në praktikë. Kjo fe është jetë, dhe vlera e dijes është kur ajo ka aftësi ta zbresë njohurinë në jetën e përditshme, kur ajo ka aftësinë ta ndërtojë jetën sipas parimeve që kërkon Allahu i Lartësuar. Dija fetare nuk është një thjesht për zbukurim, për soditje, por ajo ka vlerë kur jetohet, dhe ajo nuk mund të jetohet pa zotëruar kuptime të thella mbi të, pa zotëruar njohje të thella të realitetit, për të bërë të mundur që njohja parimore e fesë të bëhet e zbatueshme në rrethanat ku jetojmë.
Nuk ka komente:
Posto një koment