Revista MAPO botoi para pak ditësh një intervistë me Ermir Gjinishin, i njohur si një nga emrat më të rëndësishëm që ka udhëhequr Komunitetin Musliman Shqiptar në këto vite. Emri i tij në media është komentuar herë si përfaqsues i rrezikut të grupeve radikale, ndaluar shkurtimisht për vrasjen e të ndjerit Sali Tivari, identifikuar nga Miranda Vickers si përfaqsues i ‘vehabizmit’ në Shqipëri, teksa herë të tjera, Gjinishi është prezantuar si analisti për cështje që kanë të bëjnë me Islamin qysh nga libri i Blushit gjer tek regjistrimi i popullsisë, dhe, në këtë intervistë të revistës MAPO, ai prezantohet si
“besimtar mysliman dhe padyshim një nga njohësit më të mirë të kulturës islame, doktor shkencash në histori… një dijetar mëndjehapur dhe polemist i shkëlqyer… Gjinishi ka qenë referues në dhjetëra konferenca ndërkombëtare, brenda e jashtë vendit. Ka qenë i ftuar në disa simpoziume të organizuara nga programe në kuadër të NATO-s që kanë pasur të bëjnë me çështje të sigurisë ndërkombëtare, luftës kundër terrorizmit e të tjerë. Në vitin 2006, është zgjedhur bashkë me 140 personalitete të tjerë të artit, kulturës, shkencës, fesë dhe politikës, si pjesëmarrës dhe kontribues në një iniciativë botërore për paqe në Lindjen e Mesme. Një zë i qetë, i ekuilibruar dhe mbi të gjitha i mençur… një njohës i shkëlqyer i Islamit si fe dhe kulturë”
Pa dyshim një prezantim impresionues e simpatizues për një njeri që është prezantuar në rradhë të tjera në terma jo dhe aq miqësor. Ajo që më tërhoqi vëmendjen gjithsesi, është fragmenti i intervistës ku historiani dhe teologu Gjinishi flet për dallimet midis qytetrimit arab dhe atij evropian. Gjinishi thotë:
Qoftë nga këndvështrimi historik, qoftë nga ai gjeografik janë dy botë të ndryshme. Janë dy botë me zhvillime karakteristike të diferencuara. Arabët kanë një trashëgimi qytetërimesh të hershme duke filluar me faraonët e babilonasit në Egjipt e Irak, kenanët, asirianët e fenikasit në Lindjen e Mesme e deri në një trashëgimi romake. Patjetër, qytetërimi islam është ai që i bashkoi të gjithë arabët. Sot kur flasim për qytetërim arab nënkuptojmë atë islam. Evropianët janë ndikuar qartazi nga qytetërimi grek dhe ai romak, por mendoj se kristianizmi ishte ai që i unifikoi popujt evropianë. Në një tjetër këndvështrim, bota arabe është më shumë e lidhur me traditën dhe trashëgiminë ndërsa popujt evropianë më shumë me modernitetin…
Ata bashkohen në diçka më të madhe. Të gjithë janë njerëz, krijesa të Zotit, pavarësisht se si e kanë ndërtuar jetën dhe çfarë besimi i përkasin.
Është për tu habitur që kur flet për shtratin kulturor arab mbi të cilin u mbivendos qytetrimi Islam, historianit Gjinishi i shpëton nga vëmendja qytetrimi i krishterë i zhvilluar përgjatë gjithë Levantit, Irakut, e gjithë zonës së Mesdheut ku u përhap Islami. Ajo që është ndërkaq e pranuar është se kur flitet cilivilizimin Islam, kontribues të saj janë dhe shumë jo-muslimanë, vecanërisht hebrenjë dhe të krishterë që kanë jetuar me muslimanët.
Edhe më e habitshme është se teksa dallon në shtratin kulturor të civilizimit Islam civilizimet e faraonëve dhe kenanëve dhe për Evropën shtratin greko-romak, anashkalon prezencën e trashigimisë helenike në botën e mendimit musliman.
Nuk jam i njohur me specifikën e studimeve historike të Gjinishit, por së paku si teolog, Gjinishi duhet të ishte më se i mirënjohur me këtë trashigimi helenike nëpërmjet mendimit Aristotelian. Tre shkollat teologjike të mutazilitëve, esharitëve dhe maturiditëve, sic vë në dukje Sherman Jackson, u vendosën mbi një sistem mendimi të paraprirë nga trashigimia e mendimit Helen. Edhe shkolla tradicionalistëve, e përfaqsuar më së shumti nga ulematë hanbeli, për shkak se u ngrit në një pjesë të madhe në debate me shkollat e tjera, demonstron një njohje të thellë të mendimit Aristotelian sic shihet tek veprat e Ibn Tejmijes.
Por ti kthehemi dimensionit historik: jo vetëm është më se e njohur që trashigimia helene kaloi në evropë nëpërmjet përkthimeve dhe komentimeve të studiuesve muslimanë, ato të Spanjës apo al – Andalus në vecanti, por sic vë në dukje historiani Richard Bulliet, në pellgun e Mesdheut, qytetrimi Islam dhe ai i Krishterë u zhvilluan shpesh në forma paralele, si dy binjakë që në momente të caktuara historike morën drejtime të ndryshme. Disa nga institucionet thelbësore që ndikuan në zhvillimin e mëtejshëm të këtyre qytetrimeve u ndërtuan në reflektim të njëri-tjetrit. Medreset, universitetet, kolegjet janë shembulli më i rëndësishëm kur është e mirënjohur që këto zhvillime nuk patën një jetë të pavarur por ishin reflektime të këtij zhvillimeve të dy qytetrimeve në pellgun e Mesdheut.
Bulliet vë në dukje se teksa qytetrimi Islam u shtri në territore larg Mesdheut si India apo Persia, në ato zona këto zhvillime morën drejtime të tjera. E megjithatë, sic vë në dukje Muhammad Qasim Zaman, edhe në zonën e gadishullit Indian, përpara ndërhyrjeve modernizuese të qeverive qysh nga fundi i kolonializmit, korikulumi i studimit për ulematë përfshinte aspekte të mendimit Aristotelian.
Në shtratin kulturor dhe zhvillimet e mëtejshme, qytetrimet në fjalë ndajnë shumë nga referencat kulturore që ndikuan mendimin, kulturën materiale dhe debatet teologjike që formësuan botën ku jetojmë.
Së fundi, duhet vënë në dukje se në funksionin e tij si përfaqsues i muslimanëve të Shqipërisë për shumë vite, Gjinishi duket se përforcon – habitshem - me sa thotë më sipër, nocionet që përdoren nga retorika që ngul këmbë se Islami është në thelb i huaj për Evropën dhe traditën kulturore evropiane dhe si rjedhim Islami përbën pengesë për integrimin e Shqipërisë në Evropë. Përtej retorikës së polemistëve të politikave identitare e fundamentalistëve të të gjitha ngjyrave, studime pas studimesh historike na tregojnë për një tjetër narrativë përtej simplicitetit të përplasjes së qytetrimeve. Por as doktoratura në histori e as ekspertiza teologjike nuk kanë njoftuar Gjinishin për kompleksitetin dhe pasurinë e kësaj trashigime të përbashkët kulturore.
Nuk ka komente:
Posto një koment