NEVOJA E TREGUT TE PUNES PER VLERA FETARE

Nga Englantina Xh.

Vitet e fundit, sipermarrjet po i kushtojne nje rendesi te vecante menaxhimit te burimeve njerezore. Keto te fundit perbejne nje faktor jo vetem kompetitiv ne lidhje me ambientin e jashtem, por sjellin edhe nje sere vlerash qe te menaxhuara me kujdesin e etikes dhe kompetencen e biznesit, shnderrohen ne nje leve strategjike qe con drejt suksesit.

Studime bashkohore kane treguar qe per te arritur suksesin, nje organizim, duhet te krijoje nje lidhje te forte mes vlerave te fuqise punetore dhe strategjise se sipermarrjes, duke i shkrire ne nje te vetme.

Ne nje realitet te globalizuar, politikat e menaxhimit te burimeve njerezore sa vijne e behen edhe me komplekse per ti bere balle ndryshueshmerise se teknologjise, se kulturave dhe mendesive, te kushteve te tregut, te shijeve te konsumatoreve, per ti bere balle krizave financiare qe kodasin here pas here ekonomine.

Nje nga proceset e menaxhimit te burimeve njerezore eshte perputhja e objektivave individuale te ketyre te fundit me objektivat e organizates ne te cilen bejne ose kane si qellim te bejne pjese. Ne ditet e sotme objektivi kryesor i organizmave ekonomike nuk eshte me ai i prodhimit te fitimit por i sodisfaksionit te objektivave te te gjithe subjekteve (te brendeshme dhe te jashtem) qe mbartin drejtpersedrejte apo terthorazi interesa Vetem keshtu shkohet drejt nje suksesi afatgjate te kompanive. Ky pikveshtim i menaxhimit ka udhezuar menaxheret te dalin nga kornizat e “homo ekonomikus” dhe ti japin rendesine e duhur etikes dhe responsabilitetit. Keshtu, duke qene se cdo organizim ose sipermarrje ekonomike eshte e perbere nga individe, tek burimet njerezore, pervec kompetences qe eshte e padiskutueshme, kerkohet cdo dite e me teper nje bagazh i konsoliduar morali dhe etike per te mbajtur larte flamurin e pergjegjesise sociale. Edhe pse eshte e veshtire te shihet nje lidhje kaq e ngushte mes etikes dhe parase, sot, mbare shoqeria ka me teper se kurre nevoje per prodhimin e kapitaleve nga mendje te shendosha nga ky pikveshtrim (BE ka hartuar nje sere guidash dhe direktivash, te ashtuquajtura Libri i gjelbert apo Libri i Bardhe). Kjo eshte e vetmja zgjidhje per te mos pasuruar me tej listen e gjate te skandaleve ne te katra anet e globit, duke filluar qe nga kompanite e kalibrit te Nike/Adidas e Mikrosoft (shfrytezimi i fuqise punetore, monopolizimi i tregut te softweret-ve) e deri tek kriza e fundit e Dubai World.

Meqe Islami perfshin te gjitha fushat e jetes se individit, s’kishte si te mos parashikonte direktiva qe te disiplinonin sjelljen e njeriut ne marredhenie pune, cfaredoqofte pozita e tij ne brendesi te nje organizimi ekonomik (drejtues, sipermarres apo punetor i thjeshte). Ne fakt, burimet njerezore ne fene islame, karakterizohen nga veti qe sic do shohim nga analiza e meposhtme, mund te sjellin vetem vlere te shtuar per biznesin, vlera qe perputhem plotesisht me etikat bashkohore qe pretendohet te aderohen nga sipermarrjet.

Nder te tjera, jane 4 principe shume te rendesishme qe filozofia islame ve ne dispozicion te njeriut, per te lejuar qe ky i fundit te kete nje sjellje etike ne biznes dhe jo vetem. “Uniciteti”, “Ekuilibri”, “Zgjedhja e lire” dhe “Pergjegjesia”, perbejne sistemin baze te sjelljes se besimtarit.

Principi i Unicitetit konsiston ne lidhjen e vecante dhe te drejtpersedrejti qe besimtari ka me Zotin, dhe vetekoshienca e pranise se Tij ne cdo moment dhe kudo qe njeriu ndodhet. Besimtari pranon Zotin si fuqia dhe energjia me e larte qe ekziston dhe i nenshtrohet Atij ne cdo veprim dhe vendim. Keshtu ne mendjen e tij krijohet nje sensacion i vecante i shoqerise qe e rrethon, ku “tensioni” qe e karakterizon con drejt harmonise mes idese se supremacise hyjnore dhe ambientit politik, economik, social.

Nderkohe qe Uniciteti krijonte lidhjen vertikale te besimtarit me Krijuesin, Ekuilibri, qe shpreh nje dimension horizontal, perfshin gjithe vlerat etiko-morale qe berbejne bazen e struktures se cdo ambienti. Keto vlera karakterizohen nga nje elasticitet llogjik per ti bere balle evolucionit dhe adaptimit te kontekseve ne ndryshim te vazhdueshem. Ne ekonomi, Ekuilibri udhezon njeriun ne raportin me dinamikat e prodhimit, te konsumit dhe te distribucionit duke i dhene perparesi objektivave primare. Ne nje ambient pune, individi duke patur si qellim arritjen e ekuilibrit, ben te pamunduren per arritjen e nje harmonie me komponentet e tjere.

Nga ana tjeter, sipas Islamit, njeriu eshte plotesisht i lire te ndermarre vendime dhe te shprehe idete etij. Ne te njejten kohe te gjitha rezultatet ose me mire pergjegjesia e rezultateve qe derivojne nga kjo Zgjedhje e lire, i peson ai vete ne rradhe te pare. Keshtu edhe pse fuqia hyjnore eshte sunduese mbi gjithcka, njeriut i eshte lene liri ne zgjedhjet e tij. Sipas islamit liria individuale dhe liria kolektive lidhen nepermjet ures se koshiencen sociale dhe pergjegjesise, dhe ata qe kane keto virtyte jane me te ngritur tek Zoti i tyre.

Spontanisht kalojme tek principi i “Pergjegjesise individuale”, e cila percaktohet pikerisht nga kornizat e lirise individuale dhe domosdoshmerise se respektimit te te gjithe elementeve qe perbejne ambientin qe na rrethon. Keshtu, ne islam, konflikti mes mireqenies individuale dhe mireqenies kolektive humb kuptimin e tij, duke u zevendesuar nga nje interdipendence mes dy nocioneve. Pikerisht per kete duhen kosideruar te unifikuara per te prodhuar nje rizultat te perbashket solidal. Ne fakt, liria individuale arrin kulmin e saj, kur individi perjeton ekzistencen e tij duke u bere koshient per rolin qe ai dhe gjithe te tjeret duhet te luajne per mireqenien sociale. Vetem keshtu njeriu mund te jete i cliruar nga skllaveria e ndjenjave dhe emozionet e demshme sic jane egoismi, koprracia, manipulimi etj.

Keto principe, jane te lidhura shume ngushte me njera tjeren, dhe arritja e tyre eshte ne varesi reciproke. Biznesmeni apo punetori i thjeshte mysliman, kerkon cdo dite e me teper arritjen e ketij ekuilibri te ketij sistemi principesh, ekuiliber qe perben obiektivin kryesor te ekzistences se tij, duke e udhezuar drejt sjelljeve dhe vlerave universale.

Tani, le te thyejme disa mendesi te gabuara mbi fuqine punetore praktikante te fese islame.

Nuk jane te pakte ata qe mendojne se myslimanet nuk i kushtojne rendesi punes dhe arsimit, por i dedikohen vetem adhurimit te Zotit te tyre duke e cuar kohen duke u falur neper xhami. Kjo nuk eshte aspak e vertete, sepse pike se pari cdo opinion duhet te bazohet mbi njohuri te shendosha dhe jo mbi supozime dhe hamendje boshe. Pike se dyti ne Islam parazitlleku eshte rreptesisht i denuar si nga Kurani ashtu edhe nga tradita profetike. Filozofia islame fton njeriun ti perkushtohet me vullnet dhe ndershmeri punes dhe dijes te cilat konsiderohen si garantet me te fuqishem te mireqenies si ne kete jete ashtu edhe ne tjetren. Asnje besimtar me besim te shendoshe nuk do kompromentonte nje vend ne Parajse (Xhennet) me parazitllekun, manipulimin dhe korrupsionin ne jeten tokesore.

Mendesia tjeter e gabuar eshte ajo qe bazohet ne ponimin qe: myslimanet jane te drejte me myslimane por jo me njerezit e feve te tjera apo ateistet! Islami i kushton nje rendesi shume te vecante drejtesise ne marredheniet e myslimaneve me njeri tjetrin dhe me jomyslimanet. Ne islam jane te denueshme ndjenjat apo veprimet rraziste. Ne realitetin qe po jetojme, ata qe po diskriminohen jane pikerisht myslimanet. Kjo ndjenje e injektuar nga propagandat e mediave, ka cuar ne rritjen e solidaritetit edhe ne marredhenie pune te myslimaneve me njeri tjetrin. Pikerisht per kete, ne kompanite qe udhehiqen nga titullare te fese islame, i jepet precedence punesismit te individeve qe pervec kompetences profesionale te jene edhe besimtare: si shembull po sjell diskriminimin e vajzave mbartese te veshjes islame, te cilat perbuzen nga tregu i punes (sidomos ne administraten publike) edhe megjithese kane formimin arsimor dhe profesional te kerkuar. Ne fakt, ne lidhje me gruan myslimane, ka nje sere mendesish te tjera te gabuara sic jane; grate myslimane nuk arsimohen apo qe jetojne plotesisht nen vartesine e burrave (ku jane keta te fundit qe i kushtezojne dhe i ndrydhin ne jeten e tyre sociale dhe intelektuale). Ne lidhje me kete, arsimimit dhe formimit intelektual te gruas Islami i kushton nje rendesi te vecante, sepse ajo konsiderohet si edukatorja kryesore e femijeve dhe si rezultat i brezit te ri. Keshtu, realiteti verteton qe universitetet ne Shqiperi jane plote me te rinj dhe te reja myslimane qe presin vetem te behen pjese aktive e ekonomise se vendit duke shfaqur potencialin e tyre pjellor dhe jo te shterpe sic mendojne mendje te pa informuara. Nga ana tjeter, sigurisht qe ka realitete si per shembull ne disa vende arabe apo ne te ashtuquajtura islame, ku vihet re nje nivel shume skars i arsimimit ne vecanti te gruas. Studjues te kalibrin internacional, kane vertetuar qe keto jane thjesht rezultat i kultures tribale-patriakale dhe keqinterpretimit te principeve fetare. Keto te fundit bejne qe te hasim raste sporadike jo te pelqyeshme dhe ne shoqerine tone, prandaj le te gjykojme objektivisht mbi islamin dhe mos i pergjithesojme. Secili duhet ta liroje mendjen dhe mendimin nga skllaveria e mediave dhe injorances te cilat, sic thote Tariq Ramadan, na bombardone me informazione duke mos na informuar ne te vertete dhe duke mos incentivuar diskutimet dhe debatet mbi shkaqet dhe pasojat e fakteve te caktuara. Duhet, vazhdon z. Ramadan, ti paraqesim ne keto te fundit sepse eshte e drejte themelore e te gjitheve, per mos tu bere viktime e propagandave qe kane per qellim te nxjerrin padrejtesisht, islamin ne drite te keqe.

Gjithashtu, ne marredhenie pune, edhe megjithese lejohet gjerarkia e funksioneve dhe roleve, Islami ka si objektiv vendosjen e ekuilibrit mes niveleve te ndryshme dhe repsektimi i ndryshueshmerise se perberesve te kolektivit. Ne fakt, ka shume hadithe qe disiplinojne me perpikmeri, vecanerisht sjelljen e siperoreve mbi punetoret nen vartesine e tyre, sepse pikerisht ketu gjen me teper praktikim abuzimi i pushtetit (Profeti a.s predikonte nepermjet islamit zhdukjen e sllaverise). Nga ana tjeter, Islami incentivon punetoret te organizohen ne mbrojtjen e te drejtave te tyre (sindakatat e sotme): keshtu profetti a.s fton myslimanet te ndihmojne njeri tjetrin ne parandalimin e shtypesve te te drejtave.

Nje mendesi tjeter e gabuar bredh neper opinione dhe konsiston ne faktin se mendohet qe myslimanet, jeten dhe idete e tyre i bazojne tek nje guide normash dhe vlerash te prapambetura per realitetin ku jetojme. Gjithashtu mendohet qe jane shume pak flesibel per tju pershtatur ndryshimeve dhe te rejave qe karakterizojne shoqerine ne pergjithesi dhe jeten ekonomike ne vecanti. Ne lidhje me kete realiteti po tregon te kunderten. Ne arenen nderkombetare flitet cdo dite e me teper per nje sistem te plote dhe te sofistikuar te ekonomise islamike; rrjeti i bankave dhe dritareve islamike sa vjen e dendesohet; kompanite qe mbajne lart flamurin e etikes islame po korrin suksese ne te katra anet e globit; titujt islamike ne bursa qendrojne ne vendet e para per nga vlera dhe stabiliteti. Islami ka predikuar qe 16 shekuj me pare futjen e etikes dhe pergjegjesise sociale ne biznes. Sot gjithe bota, mbas gjithe skandaleve te multinacionaleve skllavpronare dhe bancave manipuluese po kerkon me shume veshtiresi ti imponoje kompanive guida mbi adaptimin e kodeve etike ne menaxhimin e fuqise punetore dhe mbrojtjen e interesave te konsumatoreve.. Islami, me imponimin e trasparences ka mbrojtur gjithnje interesat e ketyre te fundit, ndersa punetoreve i ka dhene shekuj me pare te drejtat sindakale. Shume banca perendimore, per te dale nga kriza, po praktikojne dhenien e kredive pa interes duke kopjuar principet islame, etj.

Per te perforcuar me tej koerencen e principeve islame ne ekonomi, konceptit te Kontrollit te brendshem (Internal Auditing), i eshte dhene jete me kohe ne ekonomine islame. Kompanite ne te gjithe boten po investojne shifra marramendese ne kete drejtim, ndersa. Keshtu, principi i Unitetit dhe i Ekuilibrit, duke u aplikuar ne te gjitha raportet mes organizimit dhe kapitalit njerezor shpien ne forcimin e besimit reciprok, ndershmerise dhe respektimit te interesave te komponenteve duke ndertuar skeletin e nje Internal Auditing-ut “islamik” te suksesshem dhe modern.

Si perfundim do te shtoja qe principet fetare nuk demtojne ekonomine ne teresi dhe as bizneset ne detaj. Vlerat islame, kompletojne me tej karakterin dhe profesionalitetin e individeve qe i mbartin, duke prodhuar vetem vlere te shtuar per sipermarrjet e ndryshme ne vecanti dhe per shoqerine ne teresi. Lufta kundrejt paragjykimeve dhe propagandave qellimkeqija duhet te intensifikohet per ti hapur dyert e kompanive burimeve njerezore myslimane.



Brescia, me 24/12/2009